Ξεχασμένα από τους πάντες

 Ξεχασμένα  από τους πάντες, κανείς δεν τα επισκέπτεται πλέον , η ιστορία τους γνωστή σε πολύ λίγους περιμένουν καρτερικά να δούνε ποια θα είναι η τύχη τους.

Λέξεις -εικόνες Γ.Τσιτιρίδης 

Για τα νεκροταφεία του Αγίου Παύλου να γράψεις μου λέει ένα βράδυ ο Γιάννης(*) αφού είχε δει κάποια άλλα ρεπορτάζ για κοιμητήρια που είχαμε κάνει. Έμενα στην περιοχή για  δυο χρόνια αλλά δεν είχα ιδέα για ποιο πράγμα μου μιλούσε. Δεν τα ξέρω του λέω. Κανείς δεν τα ξέρει μου απάντησε  γ αυτό είναι μια καλή ευκαιρία να ψάξεις την ιστορία τους να την μάθει ο κόσμος. 

Βρισκόμαστε στην κοινότητα του Αγίου Παύλου που πλέον ενώθηκε με το δήμο Συκεών  ανεβαίνοντας την οδό Ηπείρου στο τέλος της ανηφόρας δεξιά αν περπατήσεις στο  ύψωμα βρίσκονται κρυμμένα κάτω από την πυκνή βλάστηση και τα δέντρα τα παλιά νεκροταφεία της περιοχής. Έκανα μια έρευνα στο κέντρο Ιστορίας και σε κάποια βιβλία αλλά δεν μπόρεσα να βρω στοιχεία και μαρτυρίες. Απευθύνθηκα  στον κύριο Κωνσταντίνο Νίγδελη ιστορικό που έχει μελετήσει την περιοχή και την γνωρίζει καλά και μου έδωσε όλες τις πληροφορίες. Πιο συγκεκριμένα  μου είπε « Από πολύ παλιά χώροι ταφής υπήρχαν δίπλα από κάθε οικιστική περιοχή για να εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων που μένουν εκεί. 

Στην ευρύτερη περιοχή γνωστά αυτά της Ευαγγελίστριας, τα Αρμένικα  όπως και το τούρκικο νεκροταφείο και το Εβραϊκό στην πανεπιστημιούπολη τα οποία δεν σώζονται. Υπάρχει φωτογραφία του 1916 σε ένα από τα βιβλία του Κ.Νίγδελη που δείχνει την περιοχή κατοικήσιμη αλλά ακόμα και από τον 8ο αιώνα υπάρχει ζωή εκεί μιας και συναντάμε παλιές περίτεχνες βρύσες και ξέρουμε ότι όπου υπάρχει βρύση υπήρχε και ζωή . Αυτό μας κάνει να εικάζουμε ότι μπορεί να υπήρχαν νεκροταφεία στην ευρύτερη περιοχή από την εποχή του βυζαντίου ακόμα και να συνέχισαν μέχρι τα νεότερα χρόνια όμως δεν υπάρχουν αρχεία οπότε για σίγουρα μπορούμε να πούμε ότι  από το 1930 περίπου γιατί από τότε υπάρχουν μαρτυρίες. Οι  πρώτες αυτές  μαρτυρίες μιλάνε για τις εκτελέσεις στο δάσος του Σείχ Σού. Αρχικά οι ταφές γινότανε επί τόπου εκεί που εκτελούσαν κάποιον αργότερα τα πήγαιναν τα πτώματα σε μια μόνο περιοχή και αυτή είναι τα νεκροταφεία για τα οποία μιλάμε. Ο  εγγονός  του  πρώτου νεκροθάφτη της περιοχή γνωρίζει από αφηγήσεις του παππού του  πως όταν πρόκειται να σκοτώσουν έναν του λέγανε από την προηγούμενη έχεις δουλειά αύριο. Όταν  πρόκειται να κάνουν ομαδική εκτέλεση του λέγανε έχεις  πολύ δουλειά αύριο που σήμαινε ότι έπρεπε να πάρει τα μέτρα του να πάρει έναν βοηθό, να ξέρει να προετοιμαστεί κατάλληλα. Αυτό ως το 1948 περίπου όπου η περιοχή ξεκίνησε να αναπτύσσεται  για να φτάσει να γίνει η κοινότητα του Αγίου Παύλου. Οι  ανάγκες της περιοχής για νεκροταφείο κάνανε το χώρο ιδανικό για την ταφή των κατοίκων η οποία σταμάτησε το 1980-1985 με την δημιουργία των νεκροταφείων των δυτικών συνοικιών  και αυτό γιατί η ανάπτυξη των πόλεων δημιουργεί ανάγκη για νέους χώρους και μεταφορά των νεκροταφείων έξω από τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Αρκετοί από τους τάφους στο  νεκροταφείο είναι καγκελωτοί πράγμα που  μας δείχνει ότι η οικογένεια δεν είχε την οικονομική δυνατότητα για μαρμάρινο. Σε κάποιους υπάρχει  μόνο το προσκεφαλάρι στο οποίο έμπαινε η φωτογραφία το καντήλι και κάποιες εικόνες. Υπάρχουν και ανοιχτοί τάφοι  γιατί έγινε μεταφορά των οστών από συγγενείς αν και δεν αποκλείετε και η τυμβωρυχία που για τα σημερινά δεδομένα ακούγεται υπερβολική αλλά εκείνη την εποχή  ήταν πολύ δελεαστικό το κουστούμι του νεκρού και τα κοσμήματα πάντα ξέρανε οι τυμβωρύχοι ότι τον νεκρό θα συνοδεύει ένα δαχτυλίδι ένα ακριβό κόσμημα που αγαπούσε πάρα πολύ και δεν αποχωριζόταν.

Έχει συζητηθεί στο παρελθόν η συγκομιδή τον οστών , δημιουργία κενοταφίου, έκθεση κάποιων αντικειμένων που έχουν ιστορική σημασία, δημιουργία πάρκου. Κανείς δεν ξέρει προς το παρόν την τύχη που θα έχουν τα κοιμητήρια στο μέλλον. Ίσως θα ήταν μια ευκαιρία με την ευρύτερη ανακατασκευή και συντήρηση  της  Ευαγγελίστριας,  του Αρμένικου νεκροταφείου, και του τοίχους κατά μήκος της οδού Καστρών  να μπει και αυτό στα άμεσα σχέδια του Δήμου.

  

(*)Ευχαριστώ τον Γιάννη Πρώιο   και τον Μπάμπη Ιμβρίδη για την βοήθεια τους.

Ιδιαίτερα ευχαριστώ τον κύριο Κωνσταντίνο Νίγδελη που χωρίς την μελέτη των βιβλίων του και την συνομιλία μαζί του θα ήταν αδύνατη η συγγραφή του κειμένου

Πρώτη δημοσίευση 

http://parallaximag.gr/reportage/xehasmena-apo-oloys