George Tsitiridis: Αγκαλιασμένα με τα τείχη

του Γ.Τσιτιριδη

Καστρόπληκτα ονομάζονται τα σπίτια που είναι χτισμένα ακριβώς μπροστά από το βυζαντινό τείχος της Άνω Πόλης και εκτείνονται σε μία μεγάλη έκταση κατά μήκος όλου του κάστρου που φτάνει μέχρι και τον Δήμο Συκεών. Χτισμένα κυρίως από πρόσφυγες που ήρθαν στην Θεσσαλονίκη μετά το 1922 σε κάποιες περιπτώσεις μπροστά από το τοίχος σε κάποιες άλλες εφαπτόμενα με αυτό, χρησιμοποιώντας το βυζαντινό τείχος ως μέρος του κτίσματος, τα σπίτια αυτά έκρυβαν τα τείχη της πόλης τα οποία ο Δήμος Θεσσαλονίκης και η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αποφάσισαν κάποια στιγμή να αναδείξουν οπότε τα σπίτια ήταν μεγάλο εμπόδιο γ αυτούς.

Πολλά από αυτά απαλλοτριώθηκαν και οι κάτοικοι τους αποζημιώθηκαν. Άλλα έχουν αφεθεί για χρόνια από τους ιδιοκτήτες με αποτέλεσμα να καταστρέφονται, να πέφτουν με την φθορά του χρόνου από μόνα τους, να καταλήγουν να γίνονται σκουπιδότοποι και εστίες μόλυνσης. Υπάρχουν βεβαίως και κάποια που συνεχίζουν να κατοικούνται, αφού οι ιδιοκτήτες τους βρίσκονται ακόμα σε δικαστικές διαμάχες με το Δήμο Θεσσαλονίκης. Η επίσημη απόφαση του Δήμου ανέφερε μεταξύ άλλων ότι ο σκοπός δεν είναι να γκρεμιστούν όλα και γ αυτό άλλωστε θα διατηρηθούν οι προσόψεις των καστρόπληκτων σπιτιών της Άνω Πόλης από τη Δυτική έως την Κεντρική Πορτάρα. Και όλα αυτά μόνο για τα σπίτια της Ανω πόλης διότι αυτά του Δήμου Συκεών-Νεάπολης δεν αποτελούσαν μέχρι πρόσφατα πρώτη προτεραιότητα. Πριν 2-3 μήνες ένας από τους κατοίκους μου είχε πει ότι τους είχε σταλεί ενημέρωση πως πρόκειται να γκρεμιστούν όλα τα σπίτια που εφάπτονται στο τοίχος και οι κάτοικοι θα αποζημιωθούν και θα μετακινηθούν σε άλλες οικίες. Οι κάτοικοι στα εναπομείναντα αυτά σπίτια είναι στην πλειοψηφία τους Έλληνες μουσουλμάνοι, και μετανάστες Βαλκανικών χωρών.

Επειδή συνήθως τέτοιου τύπου αποφάσεις καθυστερούν και δεν ήταν η πρώτη φορά σύμφωνα με μαρτυρίες που έχει σταλεί ειδοποίηση κανείς δεν πίστευε ότι αυτό θα γινόταν σύντομα. Περνώντας τυχαία από εκεί πρόσφατα παρατήρησα ότι έχουν απομείνει μόνο δυο τρείς κατοικίες χτισμένες δίπλα στο τοίχος και όχι μπροστά από αυτό. Από τα υπόλοιπα έχουν μείνει απλά τα χαλάσματα και ότι από το μπετόν δεν πρόλαβαν να καθαρίζουν οι μπουλντόζες. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ότι εδώ ζούσαν πριν από λίγες μέρες άνθρωποι που αφήσανε τις ιστορίες, τις αγωνίες τις χαρές και τις λύπες τους και μετακινήθηκαν για αλλού για να κάνουν και πάλι μια νέα αρχή χωρίς να ρωτηθούν ποτέ και χωρίς να έχουν ουσιαστικά και το δικαίωμα επιλογής.

Ένα από τα τελευταία δείγματα οικιστικού πρότυπου της εποχής των προσφύγων παραδίδεται στα νύχια μιας πόλης που ποτέ δεν σεβάστηκε την ιστορία και την αρχιτεκτονική της καταστρέφοντας τα πάντα στο όνομα της προόδου και της ανάπτυξης διασώζοντας μόνο αυτά που από θαύμα και εντελώς τυχαία δεν καταστράφηκαν.